Tegoroczna edycja Opolskiego Festiwalu Fotografii przyjęła motyw przewodni o nazwie nie/codzienność. Niecodzienność może być postrzegana jako coś nietypowego, interesującego, intrygującego czy zaskakującego. To stan lub sytuacja, która jest inna czy wyjątkowa, co czyni ją wyróżniającą w kontekście otaczających zdarzeń.
Medium fotografii ma zdolność przenoszenia nas w świat autentycznych chwil, które zwykle umykają naszej uwadze. Prezentowane wystawy są prawdziwymi opowieściami o życiu codziennym, które w swoim realizmie odsłaniają coś nieoczekiwanego. To zaproszenie do spojrzenia na rzeczywistość przez pryzmat obiektywu, który wydobywa z codzienności to, co zazwyczaj niewidoczne. Fotografie te dokumentują nie tylko wyjątkowe momenty, ale także te zupełnie zwyczajne, nadając im nową perspektywę. Każda fotografia jest świadectwem unikalnych historii, które rozgrywają się wokół nas każdego dnia, które można odkrywać i doceniać niezwykłość ukrytą w prostocie dnia codziennego.
Pozowane, podpatrzone. Fotografie Wojciecha Plewińskiego prezentuje wybór zdjęć z imponującego dorobku artystycznego fotografa. Wojciech Plewiński, znany z pracy dla krakowskiego „Przekroju” oraz licznych polskich teatrów, przez lata dokumentował życie codzienne oraz wyjątkowe chwile w Polsce i Europie. Kuratorki Anna Brzezińska i Katarzyna Sagatowska podkreślają, że twórczość Plewińskiego wymyka się prostym kategoriom, łącząc lekkość i poczucie humoru z głęboką obserwacją ludzkiej aktywności. Na wystawie można zobaczyć zarówno portrety wybitnych przedstawicieli polskiej kultury, jak i fotografie dokumentujące życie codzienne oraz podróże zagraniczne autora. Wyjątkowa kolekcja zdjęć Plewińskiego to hołd dla jego talentu jako przenikliwego obserwatora otaczającego świata. Wojciech Plewiński jest jednym z czołowych fotografów powojennej Polski, którego prace są porównywane do dzieł fotografów humanistycznych, takich jak Henri Cartier-Bresson czy Elliott Erwitt. Jego fotografie weszły do kanonu polskiej kultury wizualnej, stając się ważnym elementem dziedzictwa artystycznego naszego kraju.
Tyski Klub Fotograficzny KRON to wystawa prezentująca dorobek tyskich fotografów, którzy na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku stworzyli wyraziste dokumentacje Górnego Śląska. Na ekspozycji można zobaczyć prace Michała Cały, Tadeusza Kluby, Krzysztofa Pileckiego, Henryka Rączkowskiego, Mieczysława Wielomskiego i Zbigniewa Zalewskiego. Fotografie na wystawie podzielone są na trzy części: „Głębiej”, „Szerzej” i „Dalej”, co odzwierciedla różne podejścia do pejzażu i zamysłu estetycznego autorów. Fotografie Grupy KRON ukazują regionalne, ekologiczne i społeczne aspekty przemysłowego krajobrazu Śląska, co zbliża je tym samym do najlepszych prac tworzonych na Zachodzie.
Inny nie obcy: Romowie na Górnym Śląsku 1991-2023 prezentuje fotografie Arkadiusza Goli, które gromadził przez ponad trzy dekady. Dokumentował on życie romskich rodzin w miastach Górnego Śląska, takich jak Zabrze, Ruda Śląska, Katowice, Bytom i Tarnowskie Góry. Romowie, których spotykał, często określali siebie jako Śląscy Romowie, płynnie posługując się językiem śląskim. Fotografie Goli są antropologicznymi portretami, łączącymi ludzi z ich otoczeniem i ukazującymi ich codzienne życie. Arkadiusz Gola zyskał zaufanie romskich społeczności, co umożliwiło mu tworzenie intymnych i pełnych emocji zdjęć. Kurator wystawy Marek Zieliński podkreśla, że fotografie te są zapisem głębokich relacji i próbą przeniknięcia w romską rzeczywistość. Wystawa ukazuje nie tylko dokumentację życia Romów, ale także emocjonalny związek autora z miejscem i ludźmi, których fotografował. Są próbą przeniknięcia do niezwykłego świata Romów poprzez uchwycenie codziennych, często magicznych chwil. Dokumentując proste czynności dnia codziennego Romów, Gola stara się odczytać i zrozumieć głęboką pamięć oraz otaczające ich mity. Te zdjęcia ukazują emocjonalny związek z miejscem i ludźmi, oddając hołd ich historii i kulturze.
Słownik polsko-polski Wojciecha Wilczyka dokumentuje rozwój i różnorodność patriotycznych murali w Polsce od 2013 roku. Projekt zaczyna się od muralu w Krakowie, który przedstawiał papieża Jana Pawła II i postać Emila Fieldorfa, a z czasem zmieniał się, dodając nowe, kontrowersyjne motywy. Wilczyk dokumentował murale, odkrywając ich ogromną liczbę w całym kraju, ukazując różne aspekty patriotyzmu i pamięci historycznej. Ekspozycja obejmuje nie tylko zmiany murali, ale także sposób, w jaki są one związane z lokalnymi społecznościami i historią. Fotografie przedstawiają murale z całej Polski, od dużych miast po mniejsze miejscowości, pokazując ich wpływ na przestrzeń publiczną. Wystawa ukazuje, jak te malowidła, często związane z antykomunistyczną partyzantką i powstaniem warszawskim, stały się częścią lokalnego krajobrazu. Ten projekt zwraca uwagę na znaczenie i skalę tego fenomenu oraz jego rolę w kultywowaniu pamięci narodowej.
Domy z betonu. Znikająca estetyka systemów budownictwa masowego epoki socjalizmu autorstwa Tomasza Lewandowskiego dokumentuje architekturę budownictwa masowego w Polsce z lat 1960–1990. Wykorzystując technikę hybrydową, łączy metody analogowe i cyfrowe, wykonując zdjęcia na czarno-białych, wielkoformatowych negatywach. Projekt ma na celu uchwycenie autentycznego wyglądu budynków, które zachowały swój pierwotny, niezmodernizowany stan oraz ukazanie estetyki i różnorodności tej kontrowersyjnej architektury. Lewandowski bada wpływ budownictwa masowego na krajobraz miejski, zaznaczając jak szybko znikają te „betonowe domy” z powodu termomodernizacji i zmian estetycznych. Fotografie dokumentują zarówno wnętrza, jak i fasady budynków, ukazując ich surowość i prostotę. Monochromatyczne obrazy eliminują wpływ barw i przypadkowych zmian, skupiając uwagę na formach architektonicznych. Projekt zmusza do refleksji nad postrzeganiem estetyki socjalistycznego budownictwa i jego dziedzictwem. Dokumentacja obejmuje budynki z całego kraju, ukazując zróżnicowanie regionalne i architektoniczne. Ważnymi tematami tego projektu są współczesna krytyka tego typu architektury oraz jej zmieniający się status.
Ujawnienie / Exposure Agnieszki Sadowskiej prezentuje dokumentację dramatycznych sytuacji w podlaskich lasach, gdzie wycieńczeni i przerażeni migranci ukrywają się przed służbami. Dzięki jej zdjęciom świat poznał tragiczne losy dzieci z Michałowa – kurdyjskich maluchów, których rodzice ubiegali się o azyl w Polsce, a następnie zostali odesłani przez Straż Graniczną na Białoruś. Sadowska rejestruje najtrudniejszy etap podróży migrantów, ukazując dramatyczne chwile, kiedy do ukrywających się ludzi docierają wolontariusze z pomocą humanitarną. Jej prace przedstawiają również młodych aktywistów, medyków i lokalnych mieszkańców Podlasia, którzy nocami wyruszają, aby zapewnić uchodźcom jedzenie, odzież, opiekę medyczną i ochronę przed procedurą tzw. pushbacków. W sytuacjach granicznych fotografie schodzą często na drugi plan, ale to właśnie one dokumentują te wydarzenia, umożliwiając odczucie i zrozumienie tragizmu ludzi, którzy w poszukiwaniu wolności stali się pionkami w bezwzględnej grze polityków.
Laureatką konkursu „Pokaż się” jest Joanna Figarska z projektem Karol lizał zdjęcia. Autorka współczesnym sposobem obrazowania zaprasza do obserwacji i snuje opowieść o codzienności. Łącząc pojedyncze obrazy w zestawy o pozornie różnym znaczeniu, odkrywa tę zwyczajność z całą gamą różnych jej aspektów, ewokowaną przez zestawienie narracji.
Jagoda Romana Hlawacza jest nostalgicznym wspomnieniem pięknego związku Autora z żoną Jagodą. Pięćdziesięciodwuletnia droga ich wspólnego życia była wypełniona fotograficzną rejestracją. Proste dokumentalne fotografie pokazują upływ czasu, zmieniające się ciała, rosnące dzieci. Bezpretensjonalne fotografie zaświadczają, że warto i należy wykonywać fotografie pamiątkowe.
Czarna skrzynka Krzysztofa Szpryngiela przenosi nas w hipotetyczną fotograficzną rejestrację sytuacji w porwanych samolotach pasażerskich w dniu 11 września 2001 roku, zanim uderzyły w budynki Word Trade Center. Zapisy dźwięków są dostępne, natomiast nie posiadamy rejestracji wizualnej. Generując hipotetyczne obrazy autor chciał wywołać emocje, nawet jeśli nie są dokładnym odzwierciedleniem tych momentów. Te prace prowokują refleksję nad naturą pamięci, historii i ludzkiego doświadczenia, zachęcając widzów do głębszego zrozumienia i empatii. Te prace stawiają pytania o to, co jest prawdziwe, a co jest interpretacją.
Droga do nieba Kacpra Nowaka to intymne i głębokie spojrzenie na historię i życie dawnych mieszkańców starego domu, który odwiedzał. Poprzez odkrywanie znalezionych tam skrawków listów, druków ulotnych i śpiewników, autor stopniowo odsłania tajemnice tego miejsca. Największe znaczenie dla projektu miały odnalezione fotografie, które pozwoliły Nowakowi uczestniczyć w najważniejszych momentach życia tych, którzy kiedyś tam mieszkali. Uwiecznione na wspólnej weselnej fotografii, osoby te stały się bardziej realne i namacalne. W swojej pracy artysta starał się wsłuchać w ciszę i duchowe echo przeszłości, tworząc obraz miejsca pełnego historii i emocji.
Kuratorki Katarzyna Sagatowska, Monika Szewczyk-Wittek i Marta Szymańska zrealizowały pierwszą w Polsce wystawę poświęconą fotografii dla dzieci. Fotografia jest wszędzie jest stworzona z myślą nie tylko o nich, ale zaprasza również dorosłych do wspólnego doświadczenia. Wystawa pozwala odkryć, jak naprawdę wyglądają oczy pająka, jaka jest powierzchnia Księżyca i jakimi zabawkami bawią się dzieci w różnych częściach świata. Eksplorowanie tej wystawy przypomina podróżowanie, detektywistyczne śledztwo i naukową analizę. Każdy odwiedzający może wybrać swoją rolę, a przy tym przekonać się, że świat bez fotografii byłby znacznie mniej interesujący i kolorowy.
Dzięki Fujifilm Moment Street Photo Awards 2023 poznamy zwycięzców 5. edycji tego konkursu. Najlepsze prace zostały wybrane z ponad 3 tysięcy nadesłanych zdjęć.
W programie festiwalu znajdzie się również wystawa książek fotograficznych przygotowana przez Waldemara Śliwczyńskiego oraz wystawy towarzyszące zrealizowane przez Fotoklub Opole i osoby studenckie Wydziału Sztuki Uniwersytetu Opolskiego.
Strona festiwalu: https://offoto.pl/
